SATRANÇ NASIL OYNANIR

SATRANÇ NASIL OYNANIR

Satranç Nasıl Oynanır

Satranç tahtası beyaz (açık renk) ve siyah (koyu renk) eşit büyüklükte ve bir beyaz, bir siyah sıralanmış 64 kareden oluşur.
Satranç tahtası her oyuncunun sağına beyaz gelecek şekilde konulur. Her oyuncunun 16 taşı vardır: Bir Şah, bir Vezir, iki Kale, iki Fil, iki At ve sekiz piyon.
Oyunun amacı rakip şahı almak yani mat etmektir. Oyuna beyazlar başlar, fakat önce taşların nasıl hareket ettiğini görelim.
Satranç iki kişi arasında ve kare şeklinde bir satranç tahtası üzerinde oynanır.

Taşların Hareketi:

ŞAH, bitişiğindeki karelere gidebilir.

VEZİR, dikey, yatay ve çapraz gider.

FİL, çapraz hareket eder. Filler oyun boyunca aynı renk karelerde
kalırlar.

AT, L şeklinde bir hareketle üç kare sıçrama şeklinde gider. Taşların üzerinden atlayabilir.

KALE, yatay ve dikey olarak ilerler.

PİYON, bulunduğu sütunda ileriye doğru bir kare hareket eder. Ancak başlangıç yerlerinde bulunan piyonlar istenirse iki kare ilerletilebilir.

Bu bir satranç tahtasıdır.Üzerinde 8'er kareden oluşan 8 yatay ve 8 dikey vardır.Hepsi toplam 64 kare oluşur ve iki ayrı renkle gösterilir.ir satranç oyuncusu bir ordunun komutanı gibidir.Herkesin 16 askeri vardır.Bir oyuncu Beyaz taşların komutanıdır.Diğer oyuncu da siyah taşların komutanıdır. Satranç oyunu sırayla oynanan bir oyundur.İLK HAMLEYİ HER ZAMAN BEYAZLAR YAPAR.

Taş Alma

Taş alma, alınan taşın satranç tahtası dışına çıkarılması ve alan taşın onun yerine konulmasıdır. Bir taşın gidebileceği karelerde rakip bir taş varsa, onu alabilir. Taş alma zorunlu değildir. Taşlar, (at hariç) kendi taşlarının ve rakip taşların üzerinden atlamazlar.

Piyonlar çapraz olarak taş alır. Dikey olarak ilerlemekte olan piyon önündeki karenin sağ ve solundaki karelerde bulunan taşları alabilir.

Geçerken alma, piyonlara özgü bir taş alma şeklidir. Başlangıç yerinde bulunan bir piyon iki hamle ilerletildiğinde rakip piyonun taş alma alanından geçerse, rakip piyon bu piyonu, hemen yapmak şartıyla, alabilir. Geçerken alma, diyagramda c ve d sütunlarında gösterilmiştir c sütununda başlangıç yerinde bulunan piyon iki kare ilerletildiğinde d sütununda bulunan beyaz piyon onu alabilir ve ok işareti ile belirtilen kareye geçer. Beyaz, hamle sırası kendisine

geldiğinde geçerken alma hakkını kullanmazsa sonraki hamlelerde bunu yapamaz.

Piyonun Vezir Olması Son yatık sıraya ulaşan piyon, piyon olarak kalamaz, oyuncu onu kendi renginden şahtan başka bir taşa yükseltir. Bu şekilde bir oyuncu birden fazla vezire, ikiden fazla kaleye, ata ya da file sahip olabilir.

Rok

Rok yapma, şah ile kalelerden bir arasındaki bir harekettir, şahın tek hamlesi olarak kabul edilir ve şöyle yapılır. Şah, kalelerden birine doğru iki kare ilerletilir, kale de şahın üzerinden atlatılarak bitişiğindeki kareye konur. Rokun amacı, şahı rakip taşların saldırısından uzak bir yere gotürmek ve kaleyi oyuna sokmaktır.

Rok yapmak, aşağıda sayılan hallerde mümkün değildir:

a) Şah ya da kale ile daha önce hamle yapılmışsa,

b) Şahın bulunduğu, geçeceği ve gideceği kareler rakip taşların tehdidi altında bulunuyorsa,

c) Şah ile kale arasında bir taş varsa, Bir oyuncu rok yaparken önce kaleye dokunursa bu hareket hatalıdır, ancak rok geçerlidir; şah ve kaleye aynı zamanda dokunur ve rokun mümkün olmadığı anlaşılırsa, oyuncu şah ile hamle yapmak zorundadır. Bu durumda şahın kurala uygun bir hamlesi yoksa, yapılan hata geçersizdir.

Mat

Satrançta amaç şahı mat etmektir. Şah mat edilince oyun sona erer. Rakip şahın bulunduğu kareyi taşlarından biri ile tehdit eden oyuncu rakibini şah! diyerek uyarır. Şahı tehdit edilen oyuncu, şahın yerini değiştirmek, tehdit eden taşı almak ya da tehdidi yapan taş ile şah arasında kendi taşlarından birini getirmek zorundadır. Kısaca, şah tehdidi yapılacak ilk hamlede etkisiz hale getirilmelidir. Bu yapılamadığı takdirde şah mat olur ve oyun biter. Kendi şahını şah tehdidinden koruyan bir taş, rakip şahı şah ile tehdit edebilir.

Beraberlik Aşağıdaki hallerden birinin meydana gelmesi ile, oyun berabere sonuçlanmış sayılır:

1- Hamle sırası kendisinde olan oyuncu, şahı tehdit altında olmadığı halde, kurallara uygun hiç bir hamle yapamıyorsa, (Pat durumu)

2- Her iki oyuncu aralarında anlaşmışlarsa,

3- Oyunculardan biri, aynı durumun üç defa tekrarlandığını ileri sürmüşse,

4- Oyunculardan biri taş almadan ya da piyon hamlesi yapmadan arka arkaya en az 50 hamle oynandığını kanıtlamışsa, Turnuvalarda zaman sıkışması nedeniyle oyunlarını yazamamış olan bir oyuncu son iki maddeye dayanarak beraberlik isteğinde bulunamaz. Tutulan Taş Oynanır Hamle sırası kendisinde olan oyuncu taşlarından birine dokunursa onu oynamak, rakibin taşlarından birine dokunursa onu almak zorundadır. Eğer tutulan taş oynanamıyorsa ya da alınamıyorsa, bunun bir sonucu yoktur. Oyuncu tuttuğu taşı elinden bırakmadıkça onu herhangi bir kareye koyabilir. Taşları düzeltmek amacıyla tutmak isteyen oyuncu rakibine önceden düzeltiyorum diyerek haber vermelidir. Oyunların Yazılması Satrançta oyunların nasıl yazıldığını bilmek bazı yararlar sağlar: Turnuvalarda oyunların yazılması zorunludur. İlerlemek için kitap ve dergilerde yayınlanan bilgileri ve oyunları izlemek gerekir. Her oyuncu kendi oyunlarını zaman zaman inceleyerek hatalarını öğrenmelidir.

Taşların Hareketleri

Hiç bir taş aynı renkte başka bir taşın bulunduğu bir kareye gidemez. Eğer bir taş rakip bir taşın olduğu kareye giderse, aynı hamlenin bir parçası olarak rakip taşı almış olur ve alınan taş tahta dışına çıkarılır. Bir taş, bir karedeki rakip taşı alabiliyor ise, kendisinin hareket edemediği hallerde bile, o kareyi tehdit altında tuttuğu kabul edilir.

Bir taş, kendi şahını tehdit altına sokacağı ya da tehdit altında bırakacağı için bulunduğu kareden ayrılamıyor olsa bile, gidebileceği bir kareyi/kareleri tehdit altında tuttuğu kabul edilir.

 Fil, bulunduğu karenin çaprazlarında herhangi bir kareye gidebilir,(Diyagram 2)

             

Kale, bulunduğu karenin dikey ve yataylarında herhangi bir kareye gidebilir

Vezir, bulunduğu karenin dikey, yatay ve çaprazlarında herhangi bir kareye gidebilir, 

Fil, kale veya vezirle bu hamleler yapılırken, hamle yolu üzerinde bulunan bir taşın üzerinden atlanamaz,

At, yatay, dikey ya da çapraz yönde olmamak koşulu ile bulunduğu kareye en yakın karelerden birine gidebilir. 

a. Piyon bulunduğu dikeyde önündeki boş kareye     doğru ilerler, ya da,

1. İlk hareketinde, (a) da yazdığı gibi bir kare ilerleyebilir veya bulunduğu dikeyde önündeki her iki karenin de boş olması koşulu ile iki kare ilerleyebilir, ya da,
2. Yan dikeyde bir önünde bulunan (ön çaprazda) rakip taşı alarak bu kareye gidebilir,

Bir piyon ilk hareketinde iki kare ilerleyip rakip piyonla yan yana gelirse, rakip piyon bu piyonu sanki bir kare ilerlemiş gibi kabul ederek alabilir. Bu hak sadece ilk defasında, yani iki kare çıkışı yapılır yapılmaz geçerlidir, bu harekete ‘geçerken alma’ (en passant) denir. Kurallara uygun başka bir hamle yoksa bu hamlenin yapılması zorunludur

Bir piyon bulunduğu ilk konumdan ilerleyerek son yataya (rakibin ilk yatayına) ulaştığında, aynı hamlenin bir parçası olarak aynı renkte, yeni, bir vezir, veya bir kale, veya bir fil, veya bir at ile değiştirilir. Oyuncunun tercihi daha önce tahta dışına çıkarılmış olan taşlarla sınırlı değildir. Bu piyon hareketine ‘terfi’ denir ve yerine konan taş kurallara uygun olarak derhal devreye girer.

Şahın iki türlü hareketi vardır.

Bir veya daha fazla rakip taş tarafından tehdit edilmeyen komşu karelere gidebilir. Rakip taşlar, kendi şahlarını tehdit altında bırakacakları için yerlerinden ayrılamasalar bile, gidebilecekleri kareleri tehdit altında tuttukları kabul edilir, (Diyagram 8)

Rok. Bu şah ile aynı yatayda bulunan aynı renkli kalenin ortak hareketidir. Bu iki taşın hareketi tek bir hamle sayılır; şah, bulunduğu kareden, kaleye doğru iki kare ilerler ve ardından kale şahın üstünden atlayarak bir kare yanına (komşu kareye) konarak yapılır. 

  

Santraç Taktikleri

Legal Mat

Mata gidecek ve oyuna başlayan takımın beyaz olduğunu söyleyerek başlayalım.Beyaz ve siyah takım şah önü piyonlarıyla oyuna başlarlar.

Beyaz takımın oyuncusu atı ile (Af3) oynar.Siyah takımda rakibine vezir önü piyonuyla karşılık verir.

Beyaz takım fili ile orta sahaya giriş yapar.(Fc4)Siyah takımın oyuncusu ise tehlikeyi fark etmiş orta sahaya hakim olmak için beyazın yaptığı hamleye birebir karşılık vermiştir.(Fg4)Bu hamleyle birlikte rakibinizi mata doğru sürüklemeye başlarsınız.

Beyaz renkli oyuncu bu matın asıl önemli taşları olan atlarının ikincisini de orta sahaya çıkarır.(Ac3)Siyah takımda aynı yolla karşılılık verir.(Ac6)

Bu hamleyle birlikte vezirinizi feda edeceksiniz ama rakibi aldatma açısından bu çok önemlidir.Siz atınızla rakibin piyonunu yersiniz(Axe5) o da fili ile veziriniz yer.(Fxd1)

Bundan sonraki iki hamleyle birlikte matı bitirmiş olacaksınız.6. hamlenizde finizle rakibinizi şah edersiniz.(Fxf7)Rakibinizde şahtan kurtulmak için şahını bir kare ileri alır.(Şe7)

Son hamleniz atınızla olur ve rakibinizi bu hamleyle mat edersiniz.(Ac5)Böylelikle 7 hamle sonunda mata ulaşmış oluyoruz.

Vezir Gambiti 

ilk önce açılışı uygulayacak takımın mavi takım olduğunu belirtelim.Vezirinizin önündeki piyonunuzu ilk adımda iki kare ilerleme avantajını kullanarak d2‘den d4‘e ilerletiyoruz.

Rakibiniz gambit tuzaklarını bilmiyorsa yada farketmemişse muhtemelen resimdeki hamleyi uygulayacaktır.Bundan sonraki hamleniz c4 olucaktır.Ve rakibiniz piyonunuzu devre dışı bırakacaktır.

sonraki hamleniz veya hamleleriniz piyonunuzu geri alma şeklinde olucaktır.Bu işlemi farklı yollardan yapabilirsiniz.Örneğin;vezirinizle yada filinizle direk alabilirsiniz.Ancak bu pek kullanılan bir yöntem değildir.Çünkü rakibin tehdit hamlesi yapması çok muhtemeldir.Bunun yerine aşağıdaki resimde görülen hamle dizisi tercih edilir. 

Bu hamlelerden sonra piyonunuzu geri aldığınız hamle gelecektir.Ve açılış tamamlanır.Böylelikle gambitin asıl amacı olan orta sahaya egemen olma düşüncesi gerçekleşir.